ความชำรุดบกพร่อง

หลายคนซื้อของมาแล้วพบความชำรุดบกพร่องภายหลังในกรณีต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นใช้วัสดุไม่ได้คุณภาพ ไม่เป็นไปตามที่โฆษณาไว้ ไม่สามารถใช้งานได้เต็มที่ตามที่ต้องการ กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคยกภาระการพิสูจน์ว่าทรัพย์หรือสิ่งของนั้นสมบูรณ์ให้ผู้ขายเป็นผู้มีหน้าที่พิสูจน์ กฎหมายแพ่งพาณิชย์เข้ามาคุ้มครองผู้ซื้อโดยผู้ขายต้องเป็นผู้รับผิดชอบ ถ้าทรัพย์หรือสิ่งของนั้นชำรุดบกพร่องอย่างหนึ่งอย่างใด ในกรณีดังต่อไปนี้

1. ชำรุดบกพร่องเป็นเหตุให้เสื่อมราคา เช่น ซื้อแจกันกระเบื้องลายครามใส่ดอกไม้ ปรากฎว่าแจกันกระเบื้องลายครามมีรอยแตกที่ปากแจกันไม่เห็นขณะซื้อ แจกันใส่น้ำปักดอกไม้ได้ตามปกติ แต่รอยแตกเป็นเหตุให้เสื่อมราคา

2. ชำรุดบกพร่องเป็นเหตุให้เสื่อมความเหมาะสมแก่ประโยชน์อันมุ่งจะใช้เป็นปกติ เช่น ซื้อแจกันใส่ดอกไม้ ปรากฎว่าแจกันรั่วน้ำไหลออกนอกแจกัน ทำให้ดอกไม้เหยี่ยวเฉาเร็วเพราะไม่มีน้ำหล่อเลี้ยง ไม่สามารถใช้ตามปกติได้ ฯลฯ

3. ชำรุดบกพร่องเป็นเหตุให้เสื่อมประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญา เช่น ซื้อแจกันโบราณเพื่อประกวด เอาไป x-ray ปรากฎว่ามีรอยแตกที่ผ่านการซ่อมแซมจนมองด้วยตาเปล่าไม่เห็น กองประกวดไม่รับเข้าประกวด แจกันโบราณใส่น้ำปักดอกไม้ใช้งานได้ตามปกติ แต่เสื่อมประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญา

อายุความที่จะฟ้องให้ผู้ขายรับผิดชอบ มีอายุความ 1 ปี นับแต่เวลาที่ได้พบเห็นความชำรุดบพร่อง ดูเหมือนอายุความจะสั้นแต่กฎหมายให้เริ่มนับอายุความเมื่อได้พบเห็นความชำรุดบพร่อง

ข้อยกเว้นที่ผู้ขายไม่ต้องรับผิดชอบ ซึ่งเป็นจุดนี้ผู้ซื้อต้องใช้ความระมัดระวังเป็นพิเศษในกรณีดังต่อไปนี้

1. ผู้ซื้อได้รู้อยู่แล้วแต่ในเวลาซื้อขายว่ามีความชำรุดบกพร่อง หรือควรจะได้รู้เช่นนั้นหากได้ใช้ความระมัดระวังอันจะพึงคาดหมายได้ตามวิญญูชนปกติ

2. ถ้าความชำรุดบกพร่องนั้นเป็นอันเห็นประจักษ์(เห็นชัดเจน)แล้วในเวลาส่งมอบ และผู้ซื้อรับเอาทรัพย์สินนั้นไว้โดยมิได้อิดเอื้อน

3. ถ้าเป็นทรัพย์สินที่ได้มาจากการซื้อขายทอดตลาด

ความชำรุดบกพร่องพบในทรัพย์สินที่เช่า

ความชำรุดบกพร่องนี้นอกจากซื้อขาย กฎหมายยังให้ความคุ้มครองความชำรุดบกพร่องของทรัพย์สินที่เช่าด้วย

ผู้ให้เช่าย่อมต้องรับผิดในความชำรุดบกพร่องอันเกิดขึ้นในระหว่างเวลาเช่า และผู้ให้เช่าต้องจัดการซ่อมแซมทุกอย่างบรรดาซึ่งเป็นการจำเป็นขึ้น เว้นแต่การซ่อมแซมชนิดซึ่งมีกฎหมายหรือจารีตประเพณีว่าผู้เช่าจะพึงต้องทำเอง

ตามปกติทรัพย์สินที่เช่ากฎหมายไม่ได้เปิดช่องให้ผู้เช่าสามารถบอกเลิกสัญญาเช่าก่อนกำหนดได้ มีเหตุผลเดียวที่ผู้เช่าบอกเลิกสัญญาเช่าก่อนกำหนดได้ คือ ทรัพย์สินที่เช่าชำรุดบกพร่อง แบ่งได้ 2 กรณี คือ

1. ปราศจากการใช้และประโยชน์ และผู้ให้เช่าไม่สามารถแก้ไขได้ เลิกสัญญาได้ทันที

2. ปราศจากการใช้และประโยชน์ แต่ผู้ให้เช่ายังแก้ไขได้ ผู้เช่าต้องบอกกล่าวแก่ผู้ให้เช่าให้จัดการแก้ไขความชำรุดบกพร่องนั้นก่อน ถ้าผู้ให้เช่าไม่จัดทำให้คืนดีภายในเวลาอันสมควร ผู้เช่าจะบอกเลิกสัญญาได้ หากว่าความชำรุดบกพร่องนั้นร้ายแรงถึงสมควรจะทำเช่นนั้นได้

ผู้เขียนได้เคยทำคดีรถเช่าของบริษัท เช่ารถเพื่อให้ผู้บริหารใช้งานเดินทางตรวจสาขาตามต่างจังหวัด ปรากฎว่ารถเช่าพบปัญหา 3 กรณี คือ รถเช่าติดตั้งถังแก๊ส แต่ระบบติดตั้งแก๊สไม่สมบูรณ์ทำให้เดินทางต้องใช้น้ำมัน , น้ำแอร์รั่วลงใต้คอนโทรลหน้ารถลงบนพื้นห้องโดยสารทั้งด้านคนขับและด้านผู้โดยสาร และมีเสียงดังที่ล้อ โดยบริษัทผู้ให้เช่าไม่สามารถแก้ไขอาการดังกล่าวได้ทั้งที่ส่งซ่อมหลายครั้งแล้วก็ไม่หาย ผมแนะนำให้บริษัทเก็บรวบรวมพยานหลักฐานก่อนและใช้สิทธิบอกเลิกสัญญา โดยให้เหตุผลความชำรุดบกพร่องดังกล่าวอาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุระหว่างเดินทางได้ และรถคันดังกล่าวจัดให้ผู้บริหารใช้ ความชำรุดบกพร่องเป็นเหตุให้เสื่อมประโยชน์ที่มุ่งหมายโดยสัญญา เลิกสัญญา บริษัทให้เช่ารถมาฟ้องเรียกค่าเสียหายจากการเลิกสัญญาก่อนกำหนด ศาลชั้นต้นฟังว่าทรัพย์สินที่เช่าชำรุดบกพร่อง ผู้ให้เช่าแก้ไขไม่ได้ ศาลชั้นต้นยกฟ้อง เสียดายที่จบกันที่คำพิพากษาศาลชั้นต้น เพราะหากขึ้นศาลฎีกาผู้ประกอบการรถเช่าจะลำบาก ซึ่งตัดไฟแต่ต้นลม ไม่ให้เป็นฎีกาบรรทัดฐาน